Piylənmə nədir?

Piylənmə ya da xalq arasında köklük adıyla bilinən, bədəndə çox miqdarda piy yığılması nəticəsində ortaya çıxan və mütləq müalicə edilməsi lazım olan bir xəstəlikdir. Piylənmə, qidalarla alınan enerji miqdarının, maddələr mübadiləsi və fiziki fəaliyyət ilə istehlak edilən enerji miqdarını aşdığı vəziyyətdə olmasında ortaya çıxar.

Piylənmə, insan bədənində ürək və damar sistemi, tənəffüs sistemi, hormonal sistem, həzm sistemi kimi sistemlərə təsir edən və bir çox əhəmiyyətli narahatlığa zəmin hazırlayan bir xəstəlikdir.

Ürək xəstəlikləri, yüksək təzyiq, şəkər xəstəliyi, yüksək xolesterin, tənəffüs narahatlıqları, oynaq xəstəlikləri, nevrozlar, sonsuzluq, iqtidarsızlıq, öd kisəsi xəstəlikləri, böyrək və öd kisəsində daş meydana gəlməsi, bəzi xərçəng növləri, piylənmə nəticəsində yaranan xəstəliklərdən bir neçəsidir.

Nəticə olaraq piylənmə, insan həyatını qısaldan və həyat keyfiyyətinə mənf təsir edən bir xəstəlik olaraq təyin oluna bilər. Edilən araşdırmalara görə, piylənmə xüsusilə son 20 ildə, bütün dünyada sürətlə artmaqda və bir epidemiya kimi yayılmaqdadır. Bu epidemiyadan ölkəmiz də təsirlənməkdədir. Qadın əhalimizin təxminən yarısı, kişi əhalimizin də təxminən 40%-i piylənmə, yəni kökdür. 

Piylənmə necə ölçülər?

Piylənmə üçün ən məşhur istifadə edilən ölçüm, Bədən Çəkisi İndeksi və bel ətrafı ölçümüdür.

BÇİ dəyəri və mənası

BÇİ, bədən ağırlığının (kq), boyun kvadratına (m²) bölünməsi ilə hesablanar. Bu dəyər yaş və cinsiyyətdən müstəqildir. Bununla birlikdə, BÇİ istifadəsi, uşaqlarda, hamilə qadınlarda və çox əzələli kəslərdə doğru nəticə verməz, bu səbəblə istifadə edilməməlidir.

BÇİ hesablanmasında iki nümunə:

Fatma Xanımın ağırlığı 70 kq, boyu isə 1.60 m-dir. Buna görə Fatma Xanımın BÇİ dəyəri:

70 / (1.60)²= 70 / 1.60 x 1.60 = 70 / 2.56 = 27.34 kq / m²-dir. 

Həsən Bəyin ağırlığı da 90 kq, boyu isə 1.70 m-dir. Buna görə Həsən Beyin BÇİ dəyəri:

90 / (1.70)² = 90 / 1.70 x 1.70 = 90 / 2.89 = 31.1 kq / m²-dir.

Sağlamlıq üzrə mütəxəssislər, BÇİ dəyərlərini, normal kilolu, çox kilolu və piylənmə şəklində qruplara ayırmışlar.

BÇİ dəyəri

• 18.5 kq / m²-nin aşağı olanlar - Zəif
• 18.5-24.9 kq / m² arasında olanlar - Normal kilolu
• 25-29.9 kq / m² arasında olanlar - Artıq çəki
• 30-34,9 kq / m² arasında olanlar - Piylənmə 1-ci dərəcə
• 35-39,9 kq / m²-nin üzərində olanlar - Piylənmə 2-ci dərəcə
• 40 və yuxarı kq / m²-nin üzərində olanlar - Piylənmə 3-ci dərəcə

olaraq təyin olunmaqdadır.

Bu təsnif etməyə görə, Fatma Xanım çox kilolu, Həsən Bəy isə piylənmədir. Siz də bu düstur və cədvələ görə öz özünüzü qiymətləndirə bilərsiniz. BÇİ dəyərinizi hesablayın və çəkiniz haqqında düzgün məlumat alın.

Bel ətrafı ölçümü və mənası

Bədəndəki cəmi piy miqdarı əhəmiyyətli olmaqla birlikdə, piyın harada yığıldığını bilmək daha əhəmiyyətlidir. Qarında piy yığılmasıi, omba və bədənin digər bölgələrində piy yığılmasıindən daha çox sağlamlıq risklərinə səbəb olar. Bu risk üçün sadə, lakin doğru bir üsul bel ətrafı ölçümüdür

Artmış risk Yüksək risk

• Kişi > 94 sm > 102 sm
• Qadın > 80 sm > 88 sm